"The crossing of the Suez", autor: Saad El Shazly, wydawca: American Mideast Reserch 2003

Autor był w latach 1971-73 Szefem Sztabu Armii Egipskiej, odpowiadał on za opracowanie założeń, przygotowanie i przeprowadzenie ataku na Izrael w październiku 1973 (06.10.1973 - Wojna Yom Kippur/Wojna Październikowa). Książka to jego wspomnienia z tamtego okresu.

Książka jest jedynym szeroko dostępnym - tak obszernym opracowaniem - przedstawiającym Egipski punkt widzenia konfliktu, który udało mi się znaleźć w języku polskim lub angielskim. Z tego punktu widzenia jest to lektura obowiązkowa dla osób zainteresowanych tym konfliktem.

Książkę można podzielić na trzy główne części:
- Źródła i przygotowania operacji
- Sama operacja
- Tło polityczno-międzynarodowe tych wydarzeń
Części te, a szczególnie trzecia przeplata się z pozostałymi.

Pierwsza część opisuje:
- skutki wojny sześciodniowej,
- pomysły arabskie na odpowiedź na Izraelską agresję,
- przygotowania do działań odwetowych,
- działania prowadzone w ramach wojny na wyczerpanie,
- zasady współpracy uzgodnione miedzy państwami arabskimi,
- zaangażowanie zewnętrzne (ZSRR, Korea Pn, inne)
- metody maskowania przygotowań.


Autor będąc osobą odpowiedzialna za całość przygotowań koncentruje się w tych opisach na elementach, które w szczególny sposób przykuwały jego uwagę. Co ciekawe często są to zagadnienia, których rola lub złożoność nie wydaje się duża. Np. pokazany jest proces pozyskiwania niezbędnej liczby podoficerów. Cały proces opisany jest wraz z podaniem statystyk dotyczących rekrutacji, czasu szkolenia itp. Są też opisane sposoby, jakimi radzono sobie z napotkanymi przeszkodami. Autor prezentuje krok po kroku tok myślenia, który doprowadził do wypracowania takiej a nie innej koncepcji działań (obrona plot, ppanc, forsowanie kanału itd).
Szczególnie ciekawe są detalicznie opisane kwestie przygotowania do forsowania kanału - pokazują one skalę złożoności takiego procesu. Po przeczytaniu tego opisu dopiero zdałem sobie sprawę, jaka to przygoda.
Wątkiem szpiegowsko-bondowskim jest opis działań maskujących całe przedsięwzięcie. Uwzględniając fakt, że wywiad Izraela został całkowicie zaskoczony działaniami należy docenić również te wysiłki.

Część druga to opis działań wojennych rozpoczętych 6 października 1973 r. aż do zawieszenia broni tj. 27 października 1973 r. Nie jest to szczegółowy opis walk poszczególnych jednostek, lecz synteza na poziomie Szefa Sztabu. Szczególnie ciekawe są tu opinie autora prezentowane na temat:
- zakresu i rodzaju działań prowadzonych przez EAF po początkowych sukcesach
- oceny niepowodzenia ataków z 14 października wraz ze skutkami wymuszonego przez Sadata na armii sposobu wykorzystania jednostek pancernych po nieudanych atakach

Można się obawiać, że autor będąc poniekąd sędzią we własnej sprawie może naginać fakty tak by wyjść na jedynego nie omylnego. Tak czy inaczej, wskazuje on, jak wojskowemu profesjonaliście przystało, popełnione błędy i utracone szanse (niezależnie od tego, kto błędy popełnił a szanse zmarnował) i robi to w sposób przekonywujący.

Autor porusza wiele kwestii związanych z wewnętrzną sytuacją kierownictwa egipskiego i jego wpływu na armię. Wg. mnie są one najsłabiej weryfikowalne, ze względu na brak powszechnie dostępnych opracowań innych niż egipskie.

Podsumowując - polecam, każdemu zainteresowanemu tematyką. Choć szczegółów walk i opisu działań bojowych niestety nie ma tu za dużo.

Michał Buda